90-იან წლებში ერთ კვირა დღეს წირვის შემდეგ მრევლის წევრმა მთხოვა გავყოლოდი საავადმყოფოში. ნათესავის შვილი ძალიან მძიმე მდგომარეობაში იყო, ექიმები ვერ შველოდნენ და ფაქტობრივად მიცვალება გარდაუვალი იყო. ზიარებაზე არ იყო საუბარი, რადგან ბავშვი უგონოდ იყო. საავადმყოფოში მისულმა შემზარავი სურათი ვიხილე. დიდი და გრილი ოთახის შუაში იდგა საკაცე. ურეაქციო, საბანგადაფარებული ბავშვი, ირგვლივ სისხლგამშრალი ავისმომლოდინე ოჯახის წევრები და ნათესავები. შესვლამდე გავიგე, რომ თანდათან ილეოდა და დახმარების შესაძლებლობა ამოწურულიყო. ლოცვის მერე მოვინდომე, კოვზით ნაკურთხი წყალი მიმეცა. ჩემდა გასაკვირად, ბავშვმა ოდნავ გაახილა თვალი და დალია. იმის იმედით, იქნებ ზიარებაც შემძლებოდა, გავიქეცი ტაძარში წმიდა ძღვენისთვის. მეშინოდა, რომ ვერ ვაზიარებდი, რადგან თითქმის უგონოდ მყოფისთვის მკვრივი ნაწილის მიცემა სარისკოა. ჩემდა გასაკვირად ოდნავ გააღო პირი და მიიღო. ტკივილნარევი სიხარულით დავბრუნდი ტაძარში.
ამ ამბის მერე წელიწადზე მეტი გავიდა. ერთ დღეს იმავე ადამიანს მოყავს ბავშვი და მეკითხება, ვიცანი თუ არა. რა თქმა უნდა ვერ ვიცნობდი. ექიმებთან ერთად მეც დარწმუნებული ვიყავი, რომ ვერ გადარჩებოდა და კითხვაც მიმძიმდა. ჩემ წინ კი საღსალამათი ბავშვი იდგა.
ასეთი ამბების მოყოლა ყველა მღვდელს შეუძლია. ჩვენ არ ვეზიარებით იმის მოლოდინით, რომ სასწაულებრივად განვიკურნებით ან მყისიერად მოგვეხსნება რაიმე ბრძოლა, მაგრამ ჩვენდა სანუგეშოდ და განსამტკიცებლად უფალი დაუშვებს ხოლმე ზოგჯერ მსგავს სასწაულებს, რათა არ გვძლიოს სულმოკლეობამ, მცირედმორწმუნეობამ, რათა გავაცნობიეროთ, ვის და რას ვეზიარებით.
საეკლესიო ცხოვრება, როგორც მყარ სვეტებს, ეფუძნება 7 საიდუმლოს. ჩვეულებრივი წესებისაგან განსხვავებით, საიდუმლო არის ისეთი მღვდელმოქმედება, რომელსაც თვით უფალი აღასრულებს და იგი უპირობოდ აღესრულება, თუ სასულიერო პირი არის კანონიკური ხელდასხმის მქონე. უმთავრესი საეკლესიო საიდუმლო არის ევქარისტია ‒ პურისა და ღვინის ქრისტეს სისხლად და ხორცად ქცევა. ეს ნამდვილად არის სასწაული!
ამჟამინდელი განსაცდელის დღეებში მავანთაგან გვესმის მოსაზრება, რომ მაცხოვრის ყოვლადწმიდა ხორცისა და სისხლის ზიარების პროცესი შეიძლება იქცეს ინფექციის გადაცემის გზად. როცა მას ლიბერალი და ღმრთისმბრძოლი ამბობს, გასაკვირი არ არის, მაგრამ საშინელებაა, როცა ამ აზრს გამოთქვამს ადამიანი, რომელიც მორწმუნედ ჩანს და მით უფრო, როცა ეს სასულიერო პირისაგან ისმის.
ძმებო, მამებო, ის მაინც თუ შეამჩნიეთ, როდის გადაგვარდა თქვენი ცოცხალი რწმენა და იქცა მშრალ, უსიცოცხლო სწავლებად; როდის ჩაანაცვლა სქოლასტიკურმა ცოდნამ რწმენისა და იმედის ცეცხლი?! გასაგებია, რომ მოდერნისტებთან და სულით პროტესტანტებთან განსწავლული თეოლოგები ფიქრობენ ასე, მაგრამ თქვენ მაინც რა დაგემართათ? ნუთუ, მართლა გგონიათ, რომ უფალი ხორცსა და ღვინოს სისხლად და ხორცად გარდაქმნის, მერე კი მასთან თანაზიარებისას უმცირეს მიკრობს ჩვენთვის ზიანის მიყენების შესაძლებლობას მისცემს? ნუთუ ფიქრობთ, რომ აკურთებთ ზეთს, ღმრთის სახელით სცხებთ სნეულს საკურნებელად და ეს შეიძლება იქცეს დასნებოვნების საშუალებად? მაშ, როგორ გვეიმედება ქრისტე, რატომ გვგონია, რომ ის განასხამს ჩვენგან უხილავ ბოროტ სულებს, განკურნებს ჩვენს ვნებულობას, რასაც ვერანაირი კაცობრივი ძალა ვერ შეძლებს და ამავდროულად აქცევს უდიდეს საიდუმლოს ჩვენთვის სნეულების გადაცემის გზად? განა იმისთვის მოგვიწოდებს „მოვედით ჭამეთ“, რომ მერე ამით დაგვაავადოს? რატომ ვერ გაგვირჩევია ერთმანეთისგან სულიერი და აბსტრაქტული?
ერთ-ერთი ღმრთისმსახური გამოთქვამს ასეთ მოსაზრებას: რაკი ვირუსი არის ღმრთის შესაქმის ნაწილი, ის არსებითად არ წარმოადგენს ბოროტებას და შესაძლებელია შეერიოს კიდეც პურისა და ღვინის სახით წარმოდგენილ ევქარისტიულ ძღვენს. მაგრამ, არც ჩვენ ვამბობთ, რომ ვირუსი ბოროტებაა. საქმე მის ჩვენზე ზემოქმედებას ეხება, რომელიც დასნებოვნებასა და მოკვდინებაში გამოიხატება. ეს კი არასდროს იწოდება კეთილ ქმედებად.
კურთხევა არ ნიშნავს სტერილიზაციას. „სადაცა ენებოს უფალსა, იძლევის წესი ბუნებათა“, ‒ მამათაგან შეთვისებული ეს აზრი გვხდება არაერთ საეკლესიო საკითხავსა თუ საგალობელში. უამრავი შემთხვევა ვიცით, როცა ადამიანებს სასწაულებრივად უსრულდებათ სათხოვარი ღმრთისადმი ვედრებით, სიწმიდეთა თაყვანისცემით, წმიდა ადგილების მოლოცვით. შეიძლება ითქვას, რომ ამ დროს ბუნების წესი დაიძლევა ღმრთის აღმატებული ქმედებით. ასეთი სასწაულები, ცხადია, დიდწილად არის დამოკიდებული ადამიანის რწმენაზე. მაგრამ, როცა საქმე ეხება ევქარისტიას, ზეთის კურთხევას, ნათლობას, წყლის კურთხევას და ა. შ., სასწაული ღმრთის კაცთმოყვარეობითი განგებულით აღესრულება და არა ჩვენი აღმატებული რწმენის გამო. როცა ევაქრისტიულ ძღვენს ეხება საქმე, დაუშვებელია ის აზრი, თითქოს წმიდა ზიარებით და ამისთვის გამოყენებული საგნებით შეიძლება მოხდეს ადამიანის დაავადება, ანუ ტკივილის, ხრწნის, სიკვდილის შეძენა. ეს ერთი მხრივ, არის ჩვენი რწმენის საგანი და თუ ვერ გვწამს ასე, უნდა ვკითხოთ საკუთარ თავს, სერთოდ გვწამს რამე? იქნებ ჩვენთვის შეუმჩნევლად სქოლასტიკურმა ცოდნამ დიდი ხნის წინ გააძევა ჩვენგან რწმენა?! მეორე მხრივ, საეკლესიო ცხოვრებაზე დაკვირვება ცხადყოფს, რომ არ არის ლიტურგიკული ცხოვრება დასნებოვნის გზა. დროდადრო სეზონური გრიპის ეპიდემია მოიცავს ქვეყანას. ვერანაირად ვერ ვიტყვით, რომ ეკლესიის მრევლი მჭიდრო ურთიერთობის გამო მეტად ავადობს. რა თქმა უნდა, ჩვენც ჩვეულებრივი ადამიანები ვართ და გვემართება სნეულებები, მაგრამ შემიძლია დარმუნებით ვთქვა, რომ ასეთ დროს დაავადებულთა წილი მრევლში ნაკლებია, ვიდრე სკოლებში, ბაღებში, სხვადასხვა უწყებაში. დღემდე არ არსებობს (ან იქნებ მე ვერ მოვიძიე) სტატისტიკა, რომელშიც იქნებოდა ასახული საეკლესიო თავყრილობისა და რიტუალების როლი სნეულებათა გადაცემაში. პროტესტანტებში ზიარებას არ აქვს საიდუმლოს სტატუსი, მათთვის ეს მხოლოდ სიმბოლური აქტია. საინტერესოა, რომ არც მათ შორის ფიქსირდება საერთო ბარძიმით გადაცემის ფაქტები (იხ. Risk of Infectious Disease Transmission from a Common Communion Cup).
ყოველი წირვის ბოლოს დარჩენილ წმიდა ძღვენს იღებს დიაკონი ან მღვდელი. ადამიანის პირის ღრუში შეიძლება იყოს გადადების სხვადასხვა უნარის მქონე უამრავი პათოგენი. თუ ლოგიკურად ვიმსჯელებთ, თუნდაც არაეპიდემიურ ვითარებაში ყველაზე მეტი ალბათობა დასნებოვნებისა სასულიერო პირს აქვს. მაგრამ ვერავინ იტყვის, რომ სამღვდელოება სხვაზე მეტად ავადმყოფობს.
ქრისტეანისთვის წმიდა ზიარება არის საკვები და განმამტკიცებელი სულისა. დიდი მარხვის სადაგ დღეებში არ არის მიღებული წირვის დაყენება, ‒ ლიტურგია ხომ ზეიმია! მაგრამ, მთელი კვირა უზიარებლად დარჩენა უმძიმდათ ქრისტეანებს და მათ განსამტკიცებლად დაწესდა ოთხშაბათ-პარასკევს საღამოს, მწუხრის ლოცვის შემდეგ, განსაკუთრებული მსახურება, რომელსაც პირველშეწირულის ლიტურგია ეწოდა და რომელიც არსებითად არის წინასწარგამზადებული წმიდა ძღვენით ზიარება. დღეს გვესმის, რომ საკმარისია ერთხელ ეზიარო, როგორც წმ. მარიამ მეგვიპტელი, მაგრამ არავინ ამბობს, რომ ის გამორჩეული წმიდანი იყო, რომელმაც ცხოვრება უდაბნოში განმარტოებით გაატარა უსასტიკეს სულიერ ბრძოლაში და რიგით ქრისტეანს ვერც მისი დარი ღვაწლი მოეთხოვება და ვერც უზიარებლად დიდხანს დარჩენილი შეძლებს სულიერ სიმყარეს.
დიახ, წმიდა ზიარება ვერ იქნება დასნებოვნების მიზეზი. რაც შეეხება დისტანცირებას, სხვა სანიტარული ნორმების დაცვას, ამის მიმართ ეკლესიას ვერ ექნება შესაბამისი სპეციალისტებისაგან განსხვავებული მიდგომა, ეს უკვე ადამიანის კეთილგონიერების საქმეა.
შეიმჩნევა მცდელობა, სასულიერო პირები წარმოაჩინონ ფანატიკოსებად. ამ შეხედულებას ის ადამიანები აფრქვევენ, ვინც პარალელურად „ჯიპიანი მამაოების“ თემას ვერა და ვერ შორდებიან. ალოგიკური ხომ არ არის, ამტკიცო სასულიერო პირის ისე გამიწიერება, რომ მიწიერ სიამეთა მოხვეჭა მისი ცხოვრების არსად მიიჩნიო და ამავდროულად იდეისა და რწმენის ფანატიკურად თავგანწირული ერთგულება ამტკიცო? თუმცა, ეს უკვე სულ სხვა თემაა.
